Türkiye'de Paramedik olmak

1. Paramediklik Deyince Bizim işte “yolda geçen zaman” diye bir şey yoktur, her saniye müdahaledir. Paramedik dediğin, olay yerine varır varmaz ABC kontrolünü yapar: Airway (hava yolu), Breathing (solunum), Circulation (dolaşım). Gerekirse BVM (balon-valf maske) ile solutursun, gerekirse CPR’a başlarsın. Bazen siren sesi kadar hızlı düşünmen gerekir.

2. Bu İşin Okulu Türkiye’de paramedik olmak için “İlk ve Acil Yardım” önlisans programını bitirirsin. Orada ATLS, BTLS, ACLS gibi protokolleri öğrenirsin. Travma vakasında nasıl servikal immobilizasyon yapılır, kardiyak arrestte hangi ilaç kaç dakikada verilir, hepsi ezbere olur. Stajda ise o teoriyi sahaya taşır, ilk defa bir hastaya O₂ maskesi taktığında elin titrer ama çabuk alışırsın.

3. Vakanın İlk Anı Çağrı merkezi “112”den vaka düştüğünde telsizden lokasyon gelir. Sen ve ekibin atlar ambulansa, kod 1 mi kod 3 mü ona göre sireni açarsınız. Olay yerine vardığında önce triage yaparsın; kim acil, kim bekleyebilir belli olur. En kritik hasta için kanal açmak, entübasyon ya da defibrilasyon o an devreye girer.

4. Çalışma Ortamı Ofisimiz ambulans, ama olay yeri bazen metabolik asidoz tablosundaki bir yaşlı evinde, bazen yüksekten düşme vakasıyla şantiye ortasında olur. Dar merdivenden scoop stretcher ile hasta indirmek, yağmur altında spinal board üzerinde taşıma yapmak günlük rutindir.

5. Ekip Uyumunun Önemi Sahada ATT, hekim, hemşire, itfaiye, polis hepsi bir zincirin halkasıdır. Birimiz lateral pozisyon verirken diğeri satürasyonu takip eder. Ambulans içinde kim monitöre bakacak, kim infüzyon hazırlayacak, herkes bilir. Bu uyum olmazsa hasta kaybedilir.

6. Ekipmanla Dost Olmak Ambulansın içinde EKG, otomatik eksternal defibrilatör (AED), otomatik ventilatör, pulse oksimetre, glukometre… Bunlar bizim en yakın arkadaşlarımız. Mesela kardiyak vakada 12 derivasyonlu EKG çekip ST elevasyonu görürsen, hastayı direkt STEMI protokolüne alırsın.

7. Mesleğin Zor Yanı Bazen vaka üstüne vaka gelir; hipovolemik şok vakasından çıkarsın, hemen ardından hipoglisemi ile uğraşırsın. Çocuk vakaları en zoru; pediatrik maske takarken ellerin titrer ama protokol sana güç verir. Bir de gece nöbetleri… biyolojik saatini unutturur.

8. Sorumluluk Meselesi Verdiğin her ilaç —ister adrenalin olsun ister amiodaron— sorumluluğu sana aittir. Dozajı yanlış uygularsan hasta zarar görebilir. O yüzden doz-hasta yaşı-hasta kilosu üçlüsünü kafanda otomatik hesap edersin. Etik ve mevzuat bilmek kadar sahadaki tecrübeye de güvenirsin.

9. Meslekte İlerlemek Paramedik sadece sahada kalmak zorunda değil. Lisans tamamlama ile hemşireliğe geçebilir, eğitmen paramedik olarak çalışabilir veya acil sağlık yönetimine adım atabilirsin. Uluslararası PHTLS veya ITLS belgeleri cebindeyse yurtdışında bile iş bulursun.

10. Bu Meslek Hayat Tarzı Paramediklik bir meslekten çok yaşam biçimi. Bir gün hava yolu tıkanıklığı açarsın, ertesi gün bir annenin doğumuna yardım edersin. Afet olduğunda günlerce sahada kalır, belki de kendi evine uğrayamazsın. Ama bir hasta sana “sayenizde yaşıyorum” dediğinde, bütün yorgunluk silinir gider.